سوختگی، نه تنها یکی از شدیدترین و دردناک‌ترین آسیب‌های فیزیکی است، بلکه ابعاد وسیعی از رنج‌های روانی و اجتماعی را نیز برای فرد و خانواده‌اش به همراه دارد. به همین دلیل، رویکرد به درمان و بازتوانی بیماران سوخته، فراتر از ترمیم صرف زخم‌های جسمی است و نیازمند یک نگاه جامع و انسانی است. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با شعار «زنجیره امید؛ از مراقبت بالینی تا مراقبت‌های اجتماعی» در هفته جهانی سوختگی امسال، بر همین دیدگاه تأکید کرده است. در همین راستا، استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، از روند درمان و اهمیت بازگرداندن بیماران به زندگی عادی سخن می‌گوید.
<H2>ترمیم سوختگی: بازگشت به زندگی اجتماعی، هدف اصلی جراحان ترمیمی</H2>
دکتر فرهاد حافظی، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی ایران، رئیس بخش فک و صورت و رئیس سابق بخش ترمیمی و سوختگی بیمارستان سوانح، در گفت‌وگویی تفصیلی، هدف غایی از فرآیند ترمیم سوختگی را چیزی جز بازگشت کامل یا نسبی بیماران به دایره زندگی طبیعی و اجتماعی ندانست. او تأکید کرد که گرچه محو کامل آثار سوختگی، به‌ویژه در موارد عمیق و وسیع، همواره میسر نیست، اما با بهره‌گیری از تکنیک‌های نوین و امکانات پیشرفته، می‌توان ظاهر و عملکرد نواحی آسیب‌دیده پوست را به شکل قابل توجهی بهبود بخشید و زمینه را برای حضور فعال بیماران در اجتماع فراهم آورد. این رویکرد، در واقع تکمیل‌کننده "زنجیره امید" است که از مرحله مراقبت‌های حاد آغاز شده و تا مراقبت‌های روان‌شناختی و اجتماعی ادامه می‌یابد تا بیماران سوختگی به بهترین شکل ممکن بهبود یابند.
<H2>روش‌های نوین در جراحی ترمیمی سوختگی و چالش‌های پیش‌رو</H2>
در دنیای امروز، جراحی ترمیمی سوختگی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین رشته‌های پزشکی محسوب می‌شود که نیازمند تخصص و تجربه فراوان است. دکتر حافظی به تشریح روش‌های رایج در این زمینه پرداخت و توضیح داد که انتخاب روش مناسب به وسعت، عمق و محل سوختگی بستگی دارد:
پیوند پوست اتولوگ: این روش، رایج‌ترین و مؤثرترین شیوه است که در آن از پوست سالم خود بیمار برای پوشاندن نواحی سوخته استفاده می‌شود. این امر خطر رد پیوند را به صفر می‌رساند و بهترین نتایج زیبایی و عملکردی را به همراه دارد.
گسترش بافت (Tissue Expansion): این تکنیک شامل قرار دادن یک بالون سیلیکونی زیر پوست سالم مجاور ناحیه سوختگی است که به تدریج با مایع پر می‌شود تا پوست را گسترش دهد. سپس پوست اضافی ایجاد شده برای ترمیم ناحیه آسیب‌دیده به کار گرفته می‌شود. این روش به خصوص برای سوختگی‌های صورت و گردن کاربرد دارد.
با این حال، به گفته دکتر حافظی، این روش‌ها نیز محدودیت‌های خود را دارند. در سوختگی‌های بسیار وسیع که پوست سالم کافی برای پیوند وجود ندارد، فرآیند درمان به مراتب پیچیده‌تر شده و نیازمند راهکارهای جایگزین مانند پیوندهای پوستی از منابع دیگر یا استفاده از پوست‌های مصنوعی و مهندسی بافت است. پیچیدگی‌های آناتومیکی و فیزیولوژیکی در ترمیم سوختگی، به خصوص در نواحی حساس مانند صورت و مفاصل، چالشی بزرگ برای جراحان ترمیمی سوختگی به شمار می‌رود.
<H2>سوختگی با اسید: چالشی‌ترین نوع سوختگی برای جراحی ترمیمی</H2>
در میان انواع مختلف سوختگی، آسیب‌های ناشی از اسید، به دلایل مختلفی، در رده چالشی‌ترین موارد برای جراحان ترمیمی قرار می‌گیرند. دکتر حافظی با ابراز تأسف از ماهیت عمدی بسیاری از این نوع سوختگی‌ها که اغلب با انگیزه‌های انتقام‌جویانه رخ می‌دهند، توضیح داد: «در مواردی که سوختگی اسید به بخش‌های محدودی از بدن وارد شده باشد، امکان ترمیم و بازسازی قابل قبول وجود دارد. اما هنگامی که این آسیب وسیع باشد، به ویژه در ناحیه صورت که هم از نظر زیبایی و هم عملکردی اهمیت حیاتی دارد، بازگشت به حالت اولیه تقریباً غیرممکن است.» سوختگی‌های شیمیایی با اسید، علاوه بر تخریب گسترده بافت‌ها، اغلب با عوارض روانی عمیق برای قربانیان همراه هستند و نیازمند حمایت‌های روان‌شناختی طولانی‌مدت و چندجانبه هستند. شدت آسیب به بافت‌ها، عمق نفوذ ماده شیمیایی و نوع اسید مورد استفاده، همگی پیچیدگی این نوع سوختگی را افزایش می‌دهند.
<H2>حمایت دولتی و نقش اعتماد به نفس در بهبودی بیماران سوختگی</H2>
یکی از نکات حائز اهمیت در سیستم درمانی ایران، ارائه خدمات رایگان به بیماران سوختگی در بیمارستان‌های دولتی است. دکتر حافظی تأکید کرد که تمامی جراحی‌ها و خدمات ترمیمی برای این بیماران در مراکز درمانی دولتی و با حمایت کامل دولت انجام می‌شود و هیچ بیمار سوخته‌ای در بخش خصوصی تحت عمل جراحی قرار نمی‌گیرد. این حمایت مالی، بار سنگینی را از دوش خانواده‌ها برمی‌دارد و امکان دسترسی به درمان‌های تخصصی را برای همه فراهم می‌کند. در نهایت، با وجود تمام دشواری‌ها و محدودیت‌ها، تمامی تلاش تیم‌های جراحی ترمیمی و کادر درمانی بر این است که بیماران سوختگی بتوانند با کسب اعتماد به نفس دوباره و بازیابی کیفیت زندگی خود، مجدداً به آغوش جامعه بازگردند و زندگی عادی خود را از سر بگیرند. این فرآیند، نه تنها یک درمان پزشکی، بلکه یک مسیر توانمندسازی اجتماعی است که به بازگرداندن امید و نشاط به زندگی آسیب‌دیدگان کمک شایانی می‌کند.
مطالب مرتبط
- شناسایی حدود ۷ هزار نفر در وضعیت پیش دیابت زنگ خطر گسترش دیابت در شیروان را به صدا درآورد
- مقاومت میکروبی سلامت جهانی را تهدید می‌کند
- استقرار تیم سیار انتقال خون کرمانشاه در سنقروکلیایی برای تسهیل اهدای خون
- عضلات؛ سپر قدرتمند در برابر دیابت نوع ۲
علی رستگار، دانش‌آموخته رشته خبرنگاری سیاسی – اقتصادی از دانشکده خبر است. او فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۸۹ به طور رسمی آغاز کرد و در طول سال‌ها با چندین خبرگزاری و نشریه همکاری داشته است.