## دیپلماسی عمومی: ضرورتی برای ایران
در گذشته، مردم در امور سیاسی کشورشان نقشی نداشتند. حاکمان، خاندان‌های قدرتمند، و جاسوسان کشورهای دیگر، تنها کسانی بودند که در جریان مسائل سیاسی قرار داشتند. مردم عادی، به طور کلی، به درک مسائل سیاسی علاقه‌ای نداشتند.
با ظهور دولت مدرن و جمهوری‌ها، نقش مردم در اداره کشور حیاتی‌تر شد. رأی مردم اکنون اهمیت فراوانی داشت و این امر باعث شد که مردم به عنوان بازیگران سیاسی فعال شوند.
بحث درباره بهترین نحوه اداره کشور در عرصه عمومی وارد شد. مردم از هر طبقه و گروهی درباره شایستگی افراد، احزاب، و سیاست‌های داخلی کشور مثل سیاست‌های اقتصادی، نظامی، فرهنگی، و اجتماعی بحث و مجادله کردند. همچنین، سیاست‌های خارجی از جمله رابطه با کشورهای دیگر به موضوعی محبوب برای بحث و گفتگو تبدیل شد.
اما اشتباهات مثل ایجاد دولت‌هایی بر پایه یک قوم و نژاد در کشورهای چند قومیتی مثل ایران در دوران پهلوی‌ها باعث ظهور جنبش‌های قوم‌گرایانه و تجزیه‌طلب شد.
مسائل مثل حقوق بشر، آزادی بیان، و رسانه نیز در میان مردم مطرح شد. با پیدایش سازمان‌های بین‌المللی مثل سازمان ملل متحد، بحث درباره نقش آنها در سرنوشت کشورها در میان مردم و فعالان سیاسی وارد شد.
از حدود هشت دهه پیش، با ظهور وسایل ارتباطی جدید مثل رادیو و تلویزیون، پدیده‌های جدیدی مثل رادیو بی‌بی‌سی، رادیو مسکو، و رادیو آمریکا به وجود آمدند. این رسانه‌ها با هدف تاثیرگذاری بر مردم کشورهای مخاطب مثل ایران، به نشر اخبار، تحلیل‌ها، و تفسیرها می‌پرداختند.
دولت مدرن به مردم قدرتی داد تا از طریق رأی در انتخابات، انقلاب، اصلاحات، و تحولات کلی و جزئی، تغییرات قابل توجهی در اوضاع کشورها ایجاد کنند. در واقع، از این تاریخ به بعد، دیپلماسی عمومی (Public Diplomacy) آغاز شد.
با رشد ابزار و وسایل ارتباطات جمعی و پدیده جهانی‌سازی، دیپلماسی عمومی به صورت جدی و سازمان‌یافته شکل گرفت. این پدیده، که عمدتاً توسط دولت‌های خارجی و بعضی اوقات متخاصم مدیریت می‌شد، تحولات مهم و گسترده‌ای در کشورهای مخاطب ایجاد کرد.
در ایران، تحت تاثیر این تحولات، تغییرات مهمی در افکار عمومی و اقدامات مردمی، گروهی، و قومی ایجاد شد. با بهره گیری از ماهواره، اینترنت، و تشکیل یا تقویت سازمان‌های بین‌المللی حقوق بشری، قومیتی، زنان، دانشجویان، کارگران، و غیره در سطح جهان، روند تاثیرگذاری بر کشورهای مختلف مثل ایران شدت یافت. سیاست‌های تکمیلی مثل تحریم‌ها نیز به کمک این اقدامات آمد. با این وصف، نقش دیپلماسی عمومی برای ایجاد تغییرات لازم در باورهای ملی و مردم جهان اهمیت فراوانی پیدا کرد.
حملات و جنگ نرم آمریکا، اسرائیل، و بخش اعظم اروپا به نحوی نیرومند و موثر بود. عقاید جزمی که امکان تغییر در آن بسیار مشکل است و دارای ظواهر و رنگ لعاب دموکراتیک و حقوق بشری است، در بخش بزرگی از مردم ایران شکل گرفته و تاثیرات نامطلوبی بر سیاست کشور گزارده است. اما از سوی دیگر، آنها توانسته‌اند که ملت‌های خویش را در بند افکار، توهمات، و فریب‌های به ظاهر علمی و انسانی خود در آورده، پشتوانه لازم را برای اهداف خویش علیه ایران به دست آورند. اما اکنون اندک اندک چهره دژخیم، جنایتکار، و استعمارگر آنها خصوصاً پس از واقعه هفتم اکتبر برای مردم ایران و جهان عریان و آشکار می‌شود. با بررسی‌های به عمل آمده روشن است که محور اقدامات آمریکا، اروپا، و اسرائیل سلطه صهیونیسم جهانی بر جهان به ویژه در منطقه خاورمیانه است. علیهذا باید اساس دیپلماسی عمومی در ایران مبتنی بر ملا کردن چهره دژخیم اسرائیل باشد.
به واقع پاشنه آشیل و چشم اسفندیار همه تحریم‌ها و تخریب‌ها علیه ایران “اسرائیل” است. لذا بر ملا کردن چهره اسرائیل و صهیونیسم جهانی برای مردم ایران و جهان مهم‌ترین هدف دیپلماسی عمومی ایرانی باید باشد. اما اکنون سیستم دیپلماسی عمومی ما در وزارت امور خاجه ضعیف و ناکافی است. با این حال تکمیل و تکامل آن در چارچوب وزارتخانه نیز کفایت نمی‌کند. لذا ضروری است که برای پاسخ به این نیاز مبرم و اساسی به تشکیل سازمان ملی دیپلماسی عمومی به ریاست معاونت دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزیر امور خارجه بپردازیم.
## دیپلماسی چیست؟
دیپلماسی (Diplomacy) دانش و روشی است که سیاستمداران جهان و سران کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی برای ارتباط با کشورها یا با سازمان‌های بین‌المللی به کار می‌گیرند. در این میان ممکن است اشخاص سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، و نظامی در میان دیپلمات‌ها وجود داشته باشند. اما این شخصیت‌ها در موضوع مورد بحث و گفتگوی خویش با کشورهای دیگر یا سازمان‌های بین‌المللی، لازم است که برای نیل به اهداف خویش از روش‌های دیپلماتیک استفاده کنند. دیپلمات کسی است که می‌تواند در جهت منافع کشور یا پیشگیری از زیان‌ها، روابط میان افراد، گروه‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها و ملت‌ها در گفتگوها و تصمیم‌ها را به نحوی هدایت کند که منافع کشور تامین شود. دیپلمات‌ها در این هدایت کردن با روش‌های دیپلماتیک، می‌کوشند که اهداف سیاسی، اقتصادی و تجاری، فرهنگی و نظامی را پیگیری نموده و از منافع کشور یا سازمان بین‌المللی خویش دفاع نموده و از زیان‌ها پیشگیری نمایند.
## تعریف دیپلماسی عمومی
دیپلمات‌ها در میان روش‌هایی که بر پایه دانش دیپلماسی به کار می‌گیرند، دیپلماسی عمومی (Public diplomacy) به عنوان دانشی نوین کارآیی بسیار مهمی در نیل به اهداف دارد. در قدیم، دیپلمات‌ها بیشتر به روابط شخصی پادشاهان بایکدیگر می‌پرداختند و در این میان کمتر منافع عمومی ملت‌ها مورد توجه بود. اما در دوران جدید با پیدایش دولت مدرن بیشتر، پیگیری منافع عمومی کشورها را به عهده دارد. این کار توسط وزیر امور خارجه صورت می‌گیرد و وزرای دیگر یا روسای کشورها این نقش را کمتر به عهده می‌گیرند. اما تا همین چند دهه پیش پیگیری منافع ملی فقط در ارتباط با دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی صورت می‌گرفت. ولی در دهه‌هایی که وسایل پیشرفته ارتباطی به وجود آمد، امکان ارتباط با ملت‌ها خصوصاً در کشورهایی که دارای دموکراسی و انتخابات هستند، برای پیشبرد اهداف و مقاصد دولت‌های خارجی به وجود آمد. استفاده دیپلماتیک از این امکان جدید را “دیپلماسی عمومی” نامیدند. در این زمینه تحقیقات و مطالعات گسترده توسط اندیشمندان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل نیز به وجود آمد.
در روند دیپلماسی عمومی از طریق تصاویر، نوشته‌ها و فیلم‌های مستند و غیره و ابزار شنیداری اطلاعاتی برای ملت‌ها رد و بدل می‌شوند. اما آنچه که بیشتر از نشر این اخبار و اطلاعات وجود دارد، خود خبر یا اطلاعات نیست، بلکه توجه مخاطبین به این اطلاعات است. یعنی گونه‌ای اعتبار و علاقه نسبت به منبع خبر و اطلاعات است که بسیار اهمیت دارد. لذا هنگامی که دستگاه‌های تبلیغی و آموزشی دولت، به ترویج و تبلیغ و آموزش موضوعاتی می‌پردازند اما گوش کسی بدهکار آن نباشد به کار دیپلماسی عمومی نپرداخته‌اند. از این رو اقدام در این راستا (که باید به نحوی تاثیرگذار در باورها و عقاید و تحلیل‌های جزمی مردم جهان از جمله ایران تغییرات لازم ایجاد شود) رکن اساسی دیپلماسی عمومی است. این باورها و تحلیل‌ها نقش مهمی در حمایت منافع ملی و مقابله با زیان‌ها دارد. اکنون دشمنان ایران با دیپلماسی عمومی توانسته‌اند که با شگردهای روانشناسانه و تحمیق بسیاری از مردم، ابزار و سربازی بسازند که به صورت جزمی بی آنکه بفهمند علیه منافع خود و کشورشان وارد اقدامات و عملیاتی شوند.
دیپلماسی عمومی برای اینکه پشتوانه ملی داشته و از وفاق لازم در برابر دشمنان یا رقیبان برخوردار باشد لازم است که از درون بر این محور متمرکز شده و با کمک دستگاه‌های تبلیغی و خبری و روانشناسی عمومی دولتی و خصوصی که در داخل و خارج از کشور وجود دارند به مقابله و تغییرات لازم در افکار عمومی درون کشور و همچنین تغییر افکار عمومی جهان نسبت به خطر اسرائیل و حامیان آن برای کشورهای دیگر جهان، اقدامات لازم را صورت دهد.
تاکید بر این معنا که بر اثر روش‌های دیپلماسی عمومی علیه ایران در جهان عقایدی شکل گرفته که جزم اندیشانه است و نیاز است که تحولات و تغییرات لازم در این جزم اندیشی‌ها داده شود، دارای اهمیت فراوانی است. البته استفاده از گروه‌ها و سازمان‌های مختلف در داخل و خارج کشور ابزار مهم دیگری است که باید مورد توجه واقع شوند. گروه‌ها و سازمان‌ها و افرادی که ممکن است لزوما با کلیّت جمهوری اسلامی همسو و موافق نباشند اما در موارد مورد نیاز همسو و هم جهت باشند.
## لزوم سازمان ملی دیپلماسی عمومی
با عنایت به اینکه عمده مشکلات کشور چه از جنبه تحریم‌ها و چه افکار عمومی داخلی و بین‌المللی و خطر جنگ ناشی از خارج کشور است و به عبارت دیگر ریشه در حوزه سیاست خارجی دارد لازم است که به تشکیل سازمان ملی دیپلماسی عمومی بپردازیم. دقیقا مساله همین جاست. مشکل بنیادی و اساسی کشور ما از خارج ریشه می‌گیرد اما فاقد سازمان و تشکیلات ضروری برای اینکار هستیم. لذا لازم است که سازمان ملی دیپلماسی عمومی به وجود آمده، شکل لازم برای آن ایجاد شود. برای تبیین ضرورت این سازمان ملی ابتدا به توضیحات لازم درباره سازمان فعلی دیپلماسی عمومی ایران در وزارت خارجه پرداخته، سپس به لزوم این سازمان ملی در سطح بسیار گسترده و وسیع می‌پردازم. مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای یکی از زیرمجموعه‌های وزارت امور خارجه است که در سال ۱۳۹۰ تاسیس شد.
ساختار اداری این مرکز در سطح معاونت بوده و رئیس آن، یکی از معاونین وزیر امور خارجه است. این معاون سخنگوی وزارت امور خارجه است. در این بخش از وزارتخانه دارای دوازده اداره است و اقدامات و وظایف ذیل را دنبال می‌کند.
1) رصد: اخبار و اطلاعات رسانه‌ها، سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌ها درباره رخدادهای گوناگون کشورها و نیز سیاست‌های اعمالی آنها در ارتباط با ایران گردآوری می‌شود.
2) اقدام: تصمیم‌گیری برای اتخاذ یکی از روش‌های زیرمتناسب با موقعیت: موضع‌گیری درباره اتفاقات روز که دارای سه سطح شامل صدور بیانیه، اعلام موضع از سوی سخنگو، و اعلام موضع از سوی وزیر است؛ اطلاع‌رسانی رسانه‌ای پیرامون سیاست‌های فعلی؛ جریان‌سازی رسانه‌ای برای برنامه‌های آتی وزارت امور خارجه.
3) ارزیابی: نحوه اجرای فعالیت‌های پیشین و نیز عملکرد خبرنگاران داخلی و خارجی در نحوه گزارش گفته‌های مقامات ایران بررسی می‌شود.
4) واکنش: در خارج از کشور، انتشار اخباری درباره ایران که از سوی وزارت امورخارجه نادرست دانسته می‌شود، می‌تواند منجر به اعتراض سفارتخانه واقع در آن کشور یا اعتراض به وزارت خارجه آن کشور شود. در داخل کشور، یا اخباری که مغایرمنافع ملی تشخیص داده شود، در سه سطح برخورد می‌شود. توصیه شفاهی به رسانه مورد نظر برای تغییر محتوای گزارش؛ فرستادن نامه رسمی اعتراض وزارت امور خارجه به رسانه مورد نظر؛ گزارش موضوع به شورای عالی امنیت ملی. (منبع ویکی پدیا) با توجه به کارکرد و ساختار وزارت امور خارجه، اقدامات فوق بسیار ضروری است. اما بسیار ناکافی خصوصاً با توجه به اینکه عمده مشکلات و خطرات از خارج نشأت می‌گیرد، می‌باشد.
با این توصیف و با عنایت به اهمیت موضوع، وجود سازمان گسترده‌تر و وسیعی است که نه تنها وزارت امور خارجه، بلکه عمده ارکان حکومت با کمک بخش خصوصی، جزو اعضای آن باشند.
فقدان این سازمان می‌تواند زیان‌های بزرگی وارد سازد. در این راستا لازم است که اشخاصی چون معاون صداوسیما، معاونین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مخابرات، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، شورای انقلاب فرهنگی، کمیسیون‌های فرهنگی و آموزشی و امنیتی مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام، وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوری اسلامی ایران، شورای امنیت ملی و اعضایی از بخش خصوصی که در کار دیپلماسی عمومی می‌توانند مفید و موثر باشند به ریاست معاونت دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امورخارجه ایجاد و با نام سازمان ملی دیپلماسی عمومی وارد فعالیت گسترده در زمینه ساخت فیلم‌ها و سریال‌ها، فیلم‌های مستند، گسترش و پیشرفت تلویزیون‌های ماهواره ای، گسترش و پیشرفت پیام‌رسان‌های ایرانی و موارد دیگر چون ایجاد شبکه تلویزیونی بیگانه‌نما یا نمای بیگانه برای تحلیل و تبیین لحظه به لحظه موضوعات و مطالبی که شبکه‌های تلویزیونی یا رادیویی کشورهای دیگر به ویژه کشورهای متخاصم، را ارائه می‌دهند به صورت ۲۴ ساعته، اقدام نماید. همچنین ایجاد شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی عبری زبان برای مقابله و تبیین مواضع اسرائیل و افکار عمومی صهیونیستی جهت تاثیرگذاری بر افکار مردم اسرائیل، تقویت شبکه انگلیسی زبان پرس تی وی و گسترش شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی زبان‌های گوناگون اروپایی و آفریقایی و زبان‌های مختلف جهان، از نیازهای مهم و فوری دیپلماسی عمومی با هدف جدی و استوار تاثیرگذاری بسیار موثر بر افکار عمومی ایران و جهان است. همه این موارد باید زیرنظر سازمان ملی دیپلماسی عمومی اجرا شود. غفلت از این موضوع مهم می‌تواند بسیار ویرانگر باشد. اعضای این سازمان ملی باید به کمیسیون‌های مختلفی تقسیم شوند و از اندیشمندان و افراد مجرب حوزه کمیسیون خود دعوت به عمل آورند در کار خویش کمیسیون را یاری دهند.
## موضوعاتی که در دیپلماسی عمومی دارای اولویت هستند:
موضوعاتی که باید در دیپلماسی عمومی مورد توجه قرار گیرند بسیار هستند. ولی به عقیده نگارنده، موضوعات ذیل از اولویت برخوردار هستند:
1- یکی از اهداف مهم دیپلماسی عمومی تبیین سیاست‌های خارجی ایران برای عموم مردم جهان و همچنین ایرانیان درباره اسرائیل و صهیونیسم جهانی است که نتیجه آن سیاست‌ها مقابله با آمریکا و بخش بزرگی از اروپا و حتی برخی از کشورهای عربی و اسلامی است. در این باره باید روشن شود گرچه سیاست‌های ایران با ارزش‌های دینی و اسلامی مطابقت دارد، اما به واقع خطر اسرائیل برای ایران و کشورهای خاورمیانه و حتی مردم جهان است که به این سیاست انجامیده است، گرچه با ایدئولوژی اسلامی نیز انطباق دارد. باید روشن شود که این سیاست براساس جاه طلبی یا اهداف ایدئولوژیک نیست که بتوان از آن دست کشید. تبیین این سیاست می‌تواند برای ملت‌های دیگر از جمله غربیان و همچنین کشورهای عربی و اسلامی نیز بسیار مهم و موثر باشد. ما باید بر پایه صداقت و راستی و بدون پروپاگاندا به تبیین این خطر برای ایران و برای کلیه مردم جهان بپردازیم و روشن کنیم که وجود اسرائیل چه خطراتی برای ایران و جهان دارد.
2- موضوعات دیگری که دارای اولویت هستند مانند مسیحیت صهیونیستی و اسلام صهیونیستی است که تبعات ناگواری برای ایران و مردم جهان خصوصاً مردم کشورهای اروپایی و آمریکایی در پی آورده و می‌آورد.
3- موضوع دیگر اسلام هراسی است که به اشکال گوناگون در جهان خصوصاً در میان غربیان (و حتی در ایران) بر پایه دروغ‌ها، تحریف‌ها و پدید آوردن گروه‌هایی چون داعش شکل گرفته است.
4- فهم این موضوع که میان بقای ایران با اسلام بدون هیچ دروغ و پروپاگاندایی رابطه‌ای وثیق است و دلایل علمی از آن حمایت می‌کنند، از موضوعات مهم برای مردم جهان به خصوص ایرانیان است.
5- غیرممکن بودن سقوط نظام جمهوری اسلامی ایران توسط یک انقلاب، درک این معنا برای وفاق ملی و نا امید شدن دشمنان خارجی و داخلی اهمیت فراوان دارد. توضیح درباره مقوله‌های بند ۴ و ۵ توسط این نگارنده در مقاله دیالکتیک جامعه دوقطبی و وفاق ملی داده شد که در روزنامه مردم سالاری درج شد.
6- چگونگی بهره مندی از افراد و گروه‌های داخل یا خارج کشور در زمینه‌های مختلف، در این موضوع باید در حد توان از همه افراد و گروه‌ها موافق و مخالف نظام برای نیل به اهداف مورد نظر بهره برد. شاید این موضوعات با بررسی‌های کارشناسانه دارای درجه اول اولویت نباشند اما وجود سازمان ملی دیپلماسی عمومی در درجه نخست نیازهای کشور است.
