مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه از آغاز فصل تازه‌ای از کاوش‌های باستان‌شناسی در محدوده ارگ تاریخی سلطانیه خبر داد. این کاوش‌ها با تمرکز بر مجموعه ابواب‌البر، با هدف شناسایی ساختارهای معماری دوره ایلخانی و بازخوانی آثار تاریخی اطراف گنبد سلطانیه در حال انجام است.
بررسی معماری مجموعه خیریه ابواب‌البر
ابوالفضل عالی، مدیر پایگاه میراث جهانی سلطانیه، در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: طبق منابع تاریخی، اولجایتو، هشتمین ایلخان مغول، هم‌زمان با ساخت پایتخت جدید ایلخانان در سلطانیه، بنای آرامگاهی باشکوهی برای خود احداث کرد که امروزه به نام گنبد سلطانیه شناخته می‌شود. در کنار این گنبد، مجموعه‌ای از بناهای عام‌المنفعه با عنوان «ابواب‌البر» به تقلید از اقدامات غازان‌خان در تبریز و با توصیه وزرای ایرانی تأسیس شد.
وی افزود: مجموعه ابواب‌البر شامل ۱۹ عمارت با کاربری‌های گوناگون بوده که در قالب یک بنیاد خیریه با ساختار اداری مشخص و بودجه مستقل، خدماتی به ساکنان پایتخت و مسافران ارائه می‌داده است. با این حال، اطلاعات دقیق درباره موقعیت مکانی و معماری این بناها در منابع تاریخی موجود نیست و همین موضوع، انگیزه‌ای برای آغاز کاوش‌های جدید شده است.
تمرکز کاوش‌ها بر ضلع شرقی و غربی گنبد
عالی با اشاره به آغاز فصل جدید کاوش‌ها از مردادماه، گفت: این مرحله از پژوهش‌ها با هدف شناسایی حصار پیرامونی گنبد، ورودی‌ها و نحوه ارتباط مجموعه ابواب‌البر با سایر بخش‌های ارگ سلطانیه در حال انجام است. تمرکز اصلی در این فصل، بر بررسی ضلع شرقی و غربی گنبد سلطانیه قرار دارد.
وی ادامه داد: در این کاوش‌ها، علاوه بر شناسایی ساختارهای معماری، بازخوانی و تحلیل یافته‌های پیشین نیز در دستور کار قرار گرفته است. این یافته‌ها شامل نتایج کاوش‌های دهه ۱۳۵۰ توسط دکتر گنجوی و همچنین پژوهش‌های دهه ۶۰ و ۷۰ شمسی به سرپرستی دکتر میرفتاح در ضلع شرقی گنبد است.
کشف آثار معماری دوره ایلخانی و پس از آن
مدیر پایگاه میراث جهانی سلطانیه در ادامه افزود: در جریان کاوش‌های اخیر، نتایج قابل توجهی در ضلع غربی گنبد به دست آمده است. بخشی از فضاهای مجاور گنبد که متعلق به دوره ایلخانی هستند، شناسایی شده‌اند و همچنین آثاری از دوره‌های تاریخی بعدی نیز در این منطقه کشف شده است.
ادامه این کاوش‌ها می‌تواند نقش مهمی در شناخت دقیق‌تر ساختارهای تاریخی سلطانیه و بازسازی تصویری روشن‌تر از معماری دوره ایلخانی ایفا کند. سلطانیه به عنوان یکی از مهم‌ترین میراث‌های جهانی ایران، همچنان ظرفیت‌های فراوانی برای پژوهش‌های باستان‌شناسی و تاریخی دارد.