با فرا رسیدن اردیبهشت‌ماه، روستای خوش‌نقش و نگار جلال‌آباد چاشهی، از توابع شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان، به یکباره در عطر مسحورکننده‌ای از گل محمدی غرق می‌شود. در این سرزمین که طبیعت بکر، فرهنگ غنی و همت مردمان سخت‌کوش در هم آمیخته، آیین کهن گلاب‌گیری به اوج خود می‌رسد و جلوه‌ای تماشایی از سنت و زندگی را به نمایش می‌گذارد.
هر سپیده‌دم، پیش از آنکه خورشید تمام قد بر پهنه آسمان خودنمایی کند، جنب و جوشی دلنشین در روستا به پا می‌خیزد. اهالی جلال‌آباد، زن و مرد، پیر و جوان، راهی باغ‌های پر از گل محمدی می‌شوند. آن‌ها می‌دانند که زمان برداشت، نقشی حیاتی در کیفیت نهایی گلاب دارد؛ گل‌های تازه و شاداب که هنوز شبنم صبحگاهی بر رخسارشان نشسته، سرشار از عطر و اسانس هستند.
پس از چیدن با وسواس و دقت گل‌ها، سبدهای پر از عطر به سوی کارگاه‌های خانگی گلاب‌گیری روانه می‌شوند. در این کارگاه‌های صمیمی، با بهره‌گیری از روش‌های سنتی و دیرپا، گل‌ها به همراه آب زلال در دیگ‌های مسی خوش‌تراش ریخته شده و بر روی حرارت ملایم قرار می‌گیرند. بخار معطری که از این ترکیب جادویی برمی‌خیزد، پس از عبور از پیچ و خم لوله‌های تقطیر، قطره قطره به گلاب ناب و خالص تبدیل می‌شود؛ عصاره‌ای گرانبها که نه تنها عطر بهار را در خود حبس کرده، بلکه خواص بی‌شماری نیز به همراه دارد.
گلاب تولید شده در این روستا، به دلیل کیفیت ممتاز و عطر دلنشین، نه تنها زینت‌بخش بازارهای محلی است، بلکه به استان‌های دیگر نیز ارسال می‌شود تا عطر ناب سیستان و بلوچستان را در سراسر ایران پراکنده سازد. در کنار مصارف تجاری، بسیاری از خانواده‌های جلال‌آبادی، گلاب را برای آیین‌های مذهبی، مصارف دارویی و حتی تهیه انواع دسرهای خوشمزه و معطر نیز نگهداری می‌کنند؛ گویی این عطر دل‌انگیز، جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی و فرهنگ آن‌ها شده است.
در جلال‌آباد چاشهی، گلاب‌گیری فراتر از یک فرآیند تولیدی ساده است؛ این یک آیین است، یک میراث زنده که از دل خاک حاصلخیز و روح پر از صفای مردم این دیار سرچشمه می‌گیرد و با هر قطره گلاب، جان تازه‌ای می‌یابد.
مجتبی خاشی، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان خاش، با اشاره به آغاز فصل برداشت گل محمدی در این منطقه گفت: «کار برداشت از سطح 16 هکتار از باغات گل محمدی در شهرستان خاش آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود امسال حدود 15 تن گل از این باغات برداشت شود.» وی با تاکید بر اهمیت توسعه کشت گل محمدی در راستای تغییر الگوی کشت و با توجه به ارزش اقتصادی بالا، نیاز آبی کم و سازگاری این گیاه با اقلیم منطقه، افزود: «در سال گذشته، 4 هکتار به سطح زیر کشت گل محمدی در این شهرستان افزوده شده است و این روند توسعه همچنان در برنامه‌های این مدیریت قرار دارد.»
خاشی همچنین خاطرنشان کرد: «گل محمدی پس از برداشت و فرآوری در همین منطقه، به صورت گلاب و گل خشک شده با کیفیت بالا به بازارهای مصرف عرضه می‌شود که این امر، ارزش افزوده قابل توجهی را برای کشاورزان و اقتصاد منطقه به همراه دارد.»
چنگیز شهلی بر، یکی از کشاورزان منطقه جلال‌آباد چاشهی که حدود 4 هکتار مزرعه گل محمدی دارد، در خصوص این آیین سنتی گفت: «در فصل گلاب‌گیری، حدود 25 نفر به طور فصلی و 4 نفر نیز به صورت مستقیم در مزرعه من مشغول به کار هستند. این نشان‌دهنده نقش مهم این صنعت در ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی روستا است.»
شایان ذکر است که شهرهای سیستان، خاش، زاهدان، تفتان و میرجاوه از مهم‌ترین مناطق پرورش گل محمدی در استان سیستان و بلوچستان به شمار می‌روند و عطر گل‌های محمدی این خطه، همواره یادآور سخاوت طبیعت و تلاش مردمان این سرزمین بوده است. توسعه این صنعت نه تنها به حفظ سنت‌های دیرینه کمک می‌کند، بلکه گامی موثر در جهت توسعه پایدار کشاورزی و اقتصاد محلی نیز محسوب می‌شود.