تعهد جمهوری آذربایجان مبنی بر صدور سالانه ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز به اتحادیه اروپا با توجه به کاهش حجم صادرات فعلی، با تردیدهایی جدی مواجه شده است.
الهام علی اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، از اتحادیه اروپا درخواست کرده است تا با تسهیل مقررات و بهبود شرایط تامین مالی، زمینه را برای افزایش صادرات گاز طبیعی فراهم کند. با این حال، آمارهای اخیر منتشر شده، توانایی آذربایجان در عمل به وعده خود برای صادرات سالانه ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز به اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۷ را زیر سوال برده است.
بر اساس داده‌های اندیشکده بروگل در بروکسل، صادرات گاز آذربایجان با روند نزولی روبرو شده است. در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۵، صادرات گاز این کشور به اتحادیه اروپا به ۲.۸۴ میلیارد متر مکعب رسید که در مقایسه با ۳.۲ میلیارد متر مکعب در مدت مشابه سال قبل، کاهش نشان می‌دهد. این در حالی است که کل صادرات سه ماهه نخست سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۳.۰۷ میلیارد متر مکعب بوده است.
این آمارها نشان می‌دهد که حجم صادرات گاز آذربایجان به اتحادیه اروپا در سه سال گذشته روندی ثابت داشته است. کل صادرات این کشور به اتحادیه اروپا در سال میلادی گذشته ۱۲.۶۶ میلیارد متر مکعب بود که اندکی بیشتر از ۱۲.۳۹ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۳ و ۱۲.۲۶ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۲ است. بر اساس گزارش به‌روز شده ردیاب واردات روزانه بروگل در ۱۱ آوریل، اتحادیه اروپا همچنان حجم بیشتری گاز از روسیه نسبت به آذربایجان دریافت می‌کند.
به نظر می‌رسد این آمارها مشکلات موجود در روابط انرژی میان آذربایجان و اتحادیه اروپا را عمیق‌تر می‌کند. آذربایجان معتقد است که اتحادیه اروپا باید سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را برای افزایش ظرفیت خطوط لوله و تحقق هدف صادرات ۲۰ میلیارد متر مکعب تا سال ۲۰۲۷ تسهیل کند. در مقابل، تردید اتحادیه اروپا در مورد توانایی آذربایجان برای تامین گاز مورد نیاز هرگونه خط لوله جدید، سیاست‌گذاران بروکسل را از تخصیص بودجه‌های کلان برای زیرساخت‌های اضافی بازداشته است.
علی اف در ۹ آوریل تلاش کرد تا فشار بر بروکسل را افزایش دهد و تهدید کرد که در صورت عدم اقدام اتحادیه اروپا برای گسترش مسیر ترانزیت گاز “کریدور گاز جنوبی”، آذربایجان به دنبال بازارهای دیگر در شرق و جنوب خواهد بود. وی همچنین مدعی شد که اکتشافات جدید و برنامه انرژی تجدیدپذیر داخلی، حجم گاز اضافی برای صادرات را فراهم خواهد کرد.
رئیس‌جمهور آذربایجان در سخنرانی در یک مجمع آکادمیک در باکو، بر تناقض میان نیاز فوری بروکسل به تامین‌کنندگان جدید سوخت فسیلی برای کاهش وابستگی به گاز روسیه و هدف بلندمدت این اتحادیه برای دستیابی به انتشار صفر گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲۰۵۰ از طریق گذار به منابع انرژی تجدیدپذیر تاکید کرد. او از عدم تمایل مشتریان اتحادیه اروپا به انعقاد قراردادهای عرضه پس از سال ۲۰۴۹ و توقف کامل تامین مالی پروژه‌های سوخت فسیلی توسط “بانک سرمایه‌گذاری اروپا” (EIB) انتقاد کرد و تلویحاً اشاره کرد که کمیسیون اروپا نفوذ کافی برای جلب حمایت “بانک سرمایه‌گذاری اروپا” از توسعه کریدور گاز جنوبی را دارد.
بر اساس متن اظهارات علی اف که در وب‌سایت ریاست‌جمهوری آذربایجان منتشر شده است، وی از کمیسیون اروپا خواست تا “عینک خود را بردارد، به جهان از دیدگاه واقع بینانه نگاه کند و از کشورهایی مانند آذربایجان قدردانی کند.”
بر اساس گزارش اویل پرایس، برخی از کارشناسان اتحادیه اروپا در حال حاضر با دقت بیشتری به نیازهای واردات گاز این اتحادیه می‌نگرند و به این نتیجه رسیده‌اند که گاز باکو، عنصری حیاتی برای آینده انرژی اروپا محسوب نمی‌شود.
اخبار روز جهان را در مجله تدبیرگران بخوانید