هشدار جدی هواشناسی درباره آلودگی شدید هوا در کلانشهرها
سازمان هواشناسی کشور با صدور اخطاریه، از تشدید آلودگی هوا در تهران و چند کلانشهر دیگر خبر داد. این هشدار که سطح نارنجی دارد، از افزایش قابل توجه غلظت آلاینده‌ها در اصفهان، کرج، تهران و مشهد از تاریخ ۲۷ تا ۲۹ آذرماه خبر می‌دهد. پیش‌بینی‌ها حاکی از کاهش شدید کیفیت هوا و افزایش شاخص آلودگی تا حد بسیار ناسالم برای تمام گروه‌های سنی است، مگر اینکه اقدامات فوری برای کنترل منابع آلاینده ثابت و متحرک، به ویژه در مناطق صنعتی و پرتردد انجام شود.
علت اصلی این وضعیت، پایداری هوا و نبود باد موثر عنوان شده است؛ پدیده‌ای که هر ساله در این فصل تکرار می‌شود. مسئولان ضمن توصیه به کاهش فعالیت‌های سنگین در فضای باز، به ویژه برای سالمندان، کودکان و افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی، بر اهمیت استفاده از ماسک‌های استاندارد تاکید دارند. اما پرسش اساسی اینجاست که عوارض بلندمدت استنشاق این حجم از آلودگی چیست و چه زمانی خود را نشان می‌دهد؟ آیا تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات به تنهایی می‌تواند راه حل باشد؟
خطرات سلامتی و هزینه‌های گزاف آلودگی هوا
مطالعات نشان می‌دهد که آلودگی هوا عواقب وخیمی بر سلامتی شهروندان دارد. دکتر شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، پیشتر از افزایش چشمگیر بیماری‌های قلبی و عروقی و تنفسی، و همچنین افزایش مرگ و میر در بیماران قلبی و سالمندان در شرایط آلودگی هوا خبر داده بود. وی همچنین استفاده از مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان را توصیه کرده و بر اجتناب از فعالیت فیزیکی سنگین در فضای باز تاکید کرده است.
آمار تکان‌دهنده مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲، بیش از ۳۰ هزار و ۶۰۰ مورد در ۵۷ شهر کشور با جمعیتی بالغ بر ۴۸ میلیون نفر بوده است. این آمار هزینه‌های سرسام‌آور درمانی را به نظام سلامت کشور تحمیل می‌کند؛ رقمی که سالانه بین ۴۰ تا ۵۰ همت برآورد می‌شود. بنابراین، به جای تمرکز صرف بر درمان، پیشگیری از آلودگی هوا باید در اولویت قرار گیرد.
نقش وزارت بهداشت در شرایط اضطراری آلودگی هوا
وزارت بهداشت بر اساس قانون هوای پاک، مسئول تشخیص و اعلام شرایط اضطرار است. این تشخیص با بررسی داده‌های هواشناسی (وضعیت پایداری هوا، سرعت باد) و اطلاعات حاصل از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا و همچنین روند مراجعات اورژانسی صورت می‌گیرد. در شرایط اضطرار، کنترل منابع آلودگی و کاهش مواجهه افراد از اولویت‌هاست؛ از جمله دورکاری کارکنان، ممنوعیت فروش طرح ترافیک، برخورد با خودروهای دودزا، تعطیلی صنایع و کارگاه‌ها، آموزش مجازی و لغو رویدادهای ورزشی.
هوای پاک تهران؛ رویایی دست نیافتنی؟
بر اساس آمار هواشناسی، هوای تهران در ابتدای سال جاری تنها پنج روز پاک بوده است. اگرچه تعداد روزهای با هوای قابل قبول افزایش یافته است، اما هنوز فاصله زیادی با استانداردهای جهانی داریم. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که بسیاری از مواد قانون هوای پاک به درستی اجرا نشده‌اند. در حال حاضر وضعیت هوای تهران در شرایط ناسالم قرار دارد و توصیه می‌شود افراد آسیب‌پذیر در منزل بمانند.
راهکارهای کاهش آلودگی هوا
قانون هوای پاک که از سال ۹۶ به اجرا گذاشته شده است، اگر به درستی اجرا شود، می‌تواند به کاهش آلودگی هوا کمک شایانی کند. استفاده از انرژی‌های پاک، سوخت مناسب، توسعه حمل و نقل عمومی و اسقاط خودروهای فرسوده (حدود ۲.۵ میلیون خودرو و ۹۰ درصد از ۱۲ میلیون موتورسیکلت در کشور فرسوده هستند) از جمله اقدامات ضروری است. سازمان‌های مسئول باید اقدامات فوری را در مناطق آلوده‌خیز و گرد و غبارخیز اجرا کنند. لازم به ذکر است که طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، بیش از ۹۰ درصد مردم جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که آلودگی هوا بالاتر از حد استاندارد است و سالانه بیش از ۸ میلیون مرگ به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود.
