رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی با بیان ضرورت بازنگری جدی در نحوه حفاظت از محوطه‌های تاریخی، نسبت به تهدید غارت و چپاول آثار باستانی پس از درگیری‌های نظامی هشدار داد و خواستار افزایش سرعت ثبت اضطراری محوطه‌های باستانی توسط وزارت میراث فرهنگی شد.
در هشتاد و دومین نشست «دوشنبه‌های ایکوم»، معصومه مصلی با اشاره به موضوع «باستان‌شناسی در مواجهه با منازعات» اظهار داشت: محوطه‌های باستانی به‌ویژه تپه‌های تاریخی که خارج از پوشش حفاظتی بناهای ثبتی قرار دارند، در زمان بحران‌های سیاسی و نظامی در معرض آسیب‌پذیری بالایی قرار می‌گیرند. وی رخداد اخیر جنگ ۱۲روزه را زنگ خطری جدی دانست و بر لزوم سنجش سطح آمادگی در مواجهه با تهدیدهای احتمالی تأکید کرد.
مصلی افزود: تهدیدهای پیش‌رو را می‌توان در سه دسته کلی تقسیم کرد: تهدیدهای انسانی مانند تخریب‌های عمدی و حفاری‌های غیرمجاز؛ تهدیدهای طبیعی نظیر زلزله، سیل و آتش‌سوزی؛ و تهدیدهای فناورانه که در جنگ‌های نوین هوایی و سایبری بیشتر دیده می‌شوند. او با اشاره به تخریب‌های سنگین در کشورهایی مانند سوریه، افغانستان و عراق از جمله نابودی پالمیرا و تندیس‌های بامیان، نسبت به آثار مخرب منازعات بر میراث فرهنگی جهانی هشدار داد.
رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی با استقبال از عدم آسیب به محوطه‌های تاریخی کشور در بحران اخیر، خواستار اقدامات پیشگیرانه، از جمله مستندسازی دقیق، اعلام موقعیت آثار، و تعامل گسترده با نهادهای بین‌المللی مانند یونسکو و «سپر آبی» شد. وی ثبت سریع و اضطراری آثار را یک ضرورت دانست و از سرعت پایین این فرآیند انتقاد کرد.
مصلی همچنین بر اهمیت آموزش عمومی و تخصصی برای حفاظت از محوطه‌های تاریخی تأکید کرد و گفت: از نیروهای نظامی گرفته تا دهیاران و شوراهای محلی، باید با شیوه‌های نوین حفاظت آشنا شوند و حس تعلق فرهنگی نسبت به میراث مشترک تقویت گردد. او بهره‌گیری از فناوری‌هایی نظیر اسکن سه‌بعدی برای مستندسازی دقیق و بازسازی احتمالی را نیز ضروری دانست.
وی با تأکید بر تفاوت نحوه مدیریت بحران در موزه‌ها و سایت‌های باستانی تصریح کرد: اگرچه موزه‌ها برای مقابله با بحران‌ها آماده هستند، اما برای محوطه‌های تاریخی چنین آمادگی‌ای وجود ندارد. به گفته او، برداشت نادرست عمومی مبنی بر غیرقابل حفاظت بودن تپه‌های تاریخی باید با آموزش و فرهنگ‌سازی اصلاح شود.
مصلی در پایان بر لزوم تغییر نگاه نسبت به «گنج‌یابی» و حفظ میراث به‌عنوان بخشی از هویت ملی تأکید کرد و مشارکت مردمی، به‌ویژه ساکنان مناطق تاریخی را کلید حفظ آثار فرهنگی دانست.
این هشدارها در حالی مطرح شده‌اند که افزایش تنش‌های منطقه‌ای و احتمال درگیری‌های نظامی، تهدیدهای ملموسی برای بقای میراث فرهنگی کشور به‌شمار می‌روند.