همکاری ایران و افغانستان در بخش‌های کشاورزی و دامپروری فراتر از دیپلماسی رسمی است و می‌تواند به‌سرعت به پروژه‌های اقتصادی ملموسی تبدیل شود که هم اشتغال‌زایی محلی ایجاد کند و هم ارزش افزوده صادراتی منطقه را افزایش دهد. سرپرست سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل، علیرضا بیکدلی، در حاشیه نمایشگاه محصولات کشاورزی و دامپروری کابل بر ظرفیت‌های مشترک تأکید کرد و خواستار نقش‌آفرینی فعال بخش خصوصی ایران در توسعه زیرساخت‌ها شد.
نیازهای فوری بازار افغانی و نقش ایران
بیکدلی اشاره کرد افغانستان به سازوکارهای پایه‌ای زنجیره ارزش کشاورزی نیاز دارد که شامل سردخانه‌ها، کشتارگاه‌های بهداشتی، تولید ماشین‌آلات کشاورزی، تجهیزات آبیاری مدرن و واحدهای فرآوری و بسته‌بندی است. تکمیل این حلقه‌های میانی موجب کاهش ضایعات پس از برداشت، افزایش مدت ماندگاری محصول و ارتقای کیفیت صادرات خواهد شد، امری که به نفع کشاورزان افغان و صادرکنندگان منطقه است.
مزیت‌های رقابتی همکاری دوسویه
- نزدیکی جغرافیایی و شباهت اقلیمی: اقلیم‌های مشابه در بخش‌هایی از دو کشور تسهیل‌کننده انتقال تکنولوژی‌های مناسب و کم‌هزینه است.
- تجربه و ظرفیت صنعتی ایران: دانش فنی تولید ماشین‌آلات و تجهیزات آبیاری و تجربه در راه‌اندازی زنجیره‌های فرآوری می‌تواند سرعت اجرای پروژه‌ها را بالا ببرد.
مدل‌های عملی همکاری پیشنهادی
- کنسرسیوم‌های بخش خصوصی مشترک: تشکیل شرکت‌های مشترک برای احداث و بهره‌برداری از سردخانه‌ها و واحدهای فرآوری که سرمایه، فناوری و نیروی انسانی را ترکیب کند تا ریسک و بازده بین طرفین تقسیم شود.
- پروژه‌های کوچک-مقیاس با تمرکز آموزش: برنامه‌های فنی و مهارتی برای کشاورزان و بهره‌برداران محلی که هم‌زمان با نصب تجهیزات جدید اجرا شود تا انتقال فناوری موثر و پایدار باشد.
موانع پیش رو و راهکارها
برخی موانع شامل کمبود سرمایه اولیه قابل تزریق، پیچیدگی‌های حقوقی و تجاری بین‌المللی، و نیاز به تضمین کیفیت و استانداردهای بین‌المللی است. راه‌حل‌های عملی عبارتند از ایجاد چارچوب‌های قراردادی شفاف، استفاده از ضمانت‌های سرمایه‌گذاری منطقه‌ای و اجرای آزمایشی پروژه‌ها در مقیاس محدود برای اثبات مدل تجاری قبل از توسعه سراسری.
نتیجه‌گیری
تبدیل ایده‌های کلی به پروژه‌های عملی نیازمند اراده مشترک دولت‌ها و انگیزه بخش خصوصی است؛ ایران با تجربه صنعتی و بازار نزدیک و افغانستان با منابع کشاورزی و نیاز به زیرساخت، می‌توانند یک زنجیره ارزش منطقه‌ای ایجاد کنند که مزایای اقتصادی گسترده‌ای برای هر دو طرف به همراه داشته باشد. برنامه‌ریزی هوشمند، سرمایه‌گذاری هدفمند و آموزش محلی کلیدهای موفقیت این همکاری خواهند بود.
علی رستگار، دانش‌آموخته رشته خبرنگاری سیاسی – اقتصادی از دانشکده خبر است. او فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۸۹ به طور رسمی آغاز کرد و در طول سال‌ها با چندین خبرگزاری و نشریه همکاری داشته است.