طوفان فکری ایران و تروئیکا در ژنو

برخی منابع اولیه از واژه‌ی «مذاکره» استفاده کردند، اما به گفته‌ی منابع دیپلماتیک، این دیدار در ژنو، بحثی پیرامون نگرانی‌های متقابل در خصوص رفتار ترامپ و پرونده‌ی هسته‌ای ایران بود. وزیر امور خارجه ایران، از عبارت «طوفان فکری» استفاده کرد و هدف را بررسی امکان دستیابی به توافقی جدی عنوان نمود.

به گزارش رویترز، این دیدار برای بررسی امکان گفتگوهای جدی در هفته‌های آینده به منظور کاهش تنش‌های منطقه‌ای پیش از بازگشت ترامپ به کاخ سفید برگزار شد. جلسات به‌صورت محرمانه و بدون حضور خبرنگاران انجام گرفت و زمان و مکان دقیق آن اعلام نشد. این نشان می‌دهد طرفین در این مرحله تمایل به گفتگو در فضایی به دور از فضاسازی‌های رسانه‌ای دارند. (تا لحظه تنظیم این گزارش، گزارشی دقیق از جزئیات این نشست منتشر نشده است.)

این نشست‌ها که در شهر ژنو سوئیس برگزار شد، نخستین دیدار پس از انتخابات اخیر ایالات متحده بود و هدف آن بررسی امکان پیشرفت قبل از ۲۰ ژانویه، زمان تحلیف ترامپ، بود.

بر اساس برنامه‌ی اعلام شده، معاون وزیر امور خارجه ایران با دیپلمات‌های ارشد بریتانیا، آلمان و فرانسه (تروئیکای اروپایی) دیدار کرد و همچنین در شامگاه پنجشنبه با هماهنگ‌کننده ارشد اتحادیه اروپا ملاقات داشت.

معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه ایران در صفحه‌ی شخصی خود در ایکس نوشت: «با انریکه مورا گفتگوی صریحی پیرامون طیف وسیعی از موضوعات و چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها در پرتو تحولات جدید داشتیم.»

وی افزود که به مورا تاکید شد که اتحادیه اروپا باید از رفتار خودخواهانه و غیرمسئولانه خود در قبال چالش‌های این قاره و مسائل بین‌المللی دست بردارد. اروپا نباید مشکلات و اشتباهات خود، از جمله در رابطه با منازعه اوکراین، را با درگیر کردن دیگران فرافکنی کند. اروپا با رفتار همدستانه‌ی خود به‌ویژه سه کشور مهمش در قبال نسل‌کشی در غزه، اکنون هیچ جایگاه اخلاقی برای نصیحت کردن دیگران در مورد حقوق بشر ندارد. اروپا در موضوع هسته‌ای ایران نیز به دلیل فقدان مسئولیت‌پذیری و اعتماد به نفس لازم، مدت‌هاست از بازیگری تاثیرگذار فاصله گرفته است و نیازمند خودبازسازی است.

انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز در حساب کاربری خود در ایکس با تکرار برخی ادعاها در مورد حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین، در مورد این دیدار نوشت: «با معاونان وزیر خارجه ایران، گفتگوی صریحی در خصوص حمایت نظامی ایران از روسیه که باید متوقف شود، مسئله هسته‌ای که به راه حلی دیپلماتیک نیاز دارد، تنش‌های منطقه‌ای (که جلوگیری از تشدید بیشتر تنش‌ها از سوی همه طرف‌ها مهم است) و حقوق بشر داشتم.»

سطح بالای بی‌اعتمادی

خبرگزاری رویترز در این زمینه گزارش می‌دهد: «سطح بی‌اعتمادی بین دو طرف زمانی برجسته شد که کشورهای تروئیکای اروپایی در ۲۱ نوامبر قطعنامه‌ای علیه ایران را پیش بردند که ناظر اتمی سازمان ملل را موظف کرد تا گزارشی جامع درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران تا بهار ۲۰۲۵ تهیه کند.»

دیپلمات‌های اروپایی گفتند که این باعث می‌شود جلسات ژنو بیشتر یک «جلسه همفکری» متمرکز بر نگرانی‌های متقابل آنها در مورد نحوه‌ی برخورد ترامپ با پرونده ایران باشد.

طرف‌های اروپایی توافق ۲۰۱۵ (برجام)، در ماه‌های اخیر موضع سخت‌تری در قبال ایران اتخاذ کرده‌اند، به‌ویژه از زمان طرح ادعاهایی درباره‌ی حمایت نظامی از روسیه در جنگ اوکراین.

با این حال، رویترز گزارش می‌دهد آنها همواره تاکید کرده‌اند که می‌خواهند آنچه را که «سیاست فشار و گفت‌وگو» می‌نامند، حفظ کنند.

سه مقام ایرانی گفتند که هدف اصلی تهران یافتن راه‌هایی برای «تضمین لغو تحریم‌ها» اعمال‌شده از سال ۲۰۱۸، پس از نقض توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و شش قدرت جهانی توسط ترامپ است.

یکی از این سه مقام گفت: «هدف، استفاده از نشست ژنو برای یافتن زمینه مشترک است و اگر پیشرفت کنیم، واشنگتن می‌تواند در مرحله بعدی به آن بپیوندد.»

یک مقام اروپایی گفت که هدف اصلی این است که توافق بر سر یک جدول زمانی و چارچوبی برای آغاز مذاکرات حسن‌نیت صورت گیرد تا تعهد روشنی از سوی ایرانی‌ها برای آغاز گفتگو درباره‌ی چیزی مشخص قبل از آمدن ترامپ وجود داشته باشد.

در حالی که بازگشت ترامپ به قدرت سوالات زیادی را ایجاد می‌کند، چهار دیپلمات اروپایی گفتند که کشورهای تروئیکای اروپایی احساس می‌کنند که «اکنون تعامل حیاتی است زیرا زمان در حال اتمام است.»

بر اساس گزارش رویترز، قدرت‌های غربی امیدوارند ایران تصمیم بگیرد که مذاکرات درباره‌ی محدودیت‌های جدید در فعالیت‌های هسته‌ای خود را آغاز کند. این محدودیت‌های پیشنهادی، نسبت به محدودیت‌هایی که در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایجاد شد، جامع‌تر نخواهند بود.

هدف از این مذاکرات رسیدن به توافق تا تابستان است. در عوض، تحریم‌ها برداشته می‌شوند، اگرچه مضرترین تحریم‌ها برای اقتصاد ایران از سوی واشنگتن است. مشخص نیست که آیا ترامپ از گفت‌وگوها با هدف تعیین محدودیت‌های جدید قبل از لغو محدودیت‌های توافق ۲۰۱۵ در اکتبر سال آینده حمایت می‌کند یا خیر.