کتاب 2065 تناقض در انتخاب
از آنجا که فرصت مطالعه برای همه ما کم شده است، انتخاب کتابی که هم جذابیت های داستانی بالایی داشته باشد و هم بتواند برای ما تفکر و تامل برانگیز باشد کمی دشوار است. اغلب کتابها یا داستان را فدای محتوا کرده اند و یا محتوا را فدای داستان. اما کتاب 2065 تناقض در انتخاب از معدود کتابهای رمان فارسی است که هم داستانی مهیج را روایت می کند و هم در کنار آن به مباحث عمیق علمی و فلسفی می پردازد.
کتاب 2065 تناقض در انتخاب از تالیفات وحید زارعی را می توان یک رمان فلسفی عمیق در مورد اراده آزاد و اخلاق تصمیم گیری دانست. از نظر بسیاری از منتقدین حوزه کتاب این اثر می تواند برای هر گروه و جنسی از خوانندگان مفید و جذاب باشد. به عنوان یک خواننده حرفه ای آشنا به حوزه های فلسفی، روانشناسی و یا جامعه شناسی شما با انبوهی از استعاره های علمی مواجه می شوید که می تواند برای شما تامل برانگیز باشد. یک خواننده غیر حرفه ای و یا با دانش سطحی تر هم می تواند از داستان و هیجان آن لذت برده و برداشت خود را از داستان داشته باشد.
کتاب 2065 تناقض در انتخاب توسط انتشارات سپیدقلم در 104 صفحه منتشر شده و در بازار نشر ایران موجود است. یکی دیگر از جذابیت های این کتاب طراحی جلد این اثر است که در اولین برخورد آنرا با دیگر آثار متمایز می کند. طراحی جلد این کتاب اثر استاد مجید کاشانی طراح برجسته گرافیک کشور است.
داستان کتاب 2065
داستان این کتاب همانطور که از اسم آن بر می آید در سال 2065 اتفاق می افتد. زمانی که راوی کتاب به کشوری پیشرفته با مدیریت هوش مصنوعی به نام نیوآیلند سفر می کند. یکی از جذابیت های کتاب روایت کتاب از زبان مولف و به نام خودش است که در سفر به نیوآیلند برای انجام یک پروژه مشترک با دوستش متئو، با حوادث و موقعیت های چالش برانگیزی مواجه می شود. موقعیت هایی که علاوه بر غیر منتظره بودن برای خواننده، می تواند تناقض انتخاب بین درست یا اخلاقی بودن را برای مخاطب پر رنگ کند.
داستان کتاب از آنجایی پررنگ تر و گیراتر می شود که راوی کتاب با بیماری سخت اِما دختر متئو مواجه شده و سیستم حکمرانی مبتنی بر هوش مصنوعی نیوآیلند آزادی انتخاب نوع درمان او را از خانواده سلب کرده است. نجات اِما و یا تن دادن به خواسته هوش مصنوعی هر چند در ظاهر در سالهای حکمرانی هوش مصنوعی اتفاق می افتد اما شاید دغدغه آزادیهای بشر در انتخاب نوع زندگیش در تمام ادوار باشد.
دیالوگ های عمیق و فلسفی کتاب، در کنار اتفاقات غیرقابل پیش بینی، باعث می شود که خواننده بدون درک زمان، به پایان کتاب برسد. جایی که نویسنده در غیر منتظره ترین شرایط نوید ادامه داستان در جلد بعدی را می دهد.
همچنین در پشت جلد این کتاب متن زیبای زیر را می خوانیم:
آن پلنگی که از بالای شاخه‌های یک درخت، درحالی که دم آویزانش را تکان می‌دهد و فکر می‌کند که آیا غزالی را که از دور دست دیده و یا بویش به مشامش رسیده را شکار کند و یا آنکه هنوز آنقدر گرسنه نیست که انرژیش را هدر دهد و ترجیح به ادامه تماشای منظره می‌دهد، در عمل در حال تصمیم گیریست.
اینکه غزال ماده، بچه‌هایی هم دارد یا نه، خارج از حیطه‌ی تصمیم پلنگ است. شکار غزال در هر صورت برای پلنگ کاری غیر اخلاقی نیست. پلنگ فقط به درست یا غلط بودن تصمیم، به لحاظ میزان ریسک به پاداش فکر می‌کند، چون اگر در تعقیب و گریز موفق نشود، ممکن است جان خود را به دلیل مصرف منابع در رقابت با محیط و رقیبانش، از دست بدهد.
ما انسان‌ها از وقتی کلمات را خلق کردیم برای هر رفتاری، علاوه بر درست یا غلط بودن آن، اخلاق را هم به میان کشیدیم. ممکن است تصمیم درست باشد اما اخلاقی نباشد و در مقابل شاید تصمیمی اخلاقی باشد اما نادرست.
اما چه چیزی این محدوده اخلاق، درستی یا نادرستی را مشخص می‌کند؟ آیا ما باید وزن بیشتری برای درست بودن تصمیم در نظر بگیریم یا اخلاقی بودن آن؟ آیا فرهنگ، ایدئولوژی یا حکومت‌ها می‌توانند مرز اخلاقی بودن یا درست بودن تصمیم‌ها را مشخص کنند؟
من پیشنهاد می‌کنم این کتاب را دوبار بخوانید. یکبار داستان را دنبال کنید و بار دیگر جدای از فضا و زمانِ داستان، به فلسفه‌ی اخلاق تصمیم‌گیری در هر موقعیتی توجه کنید.
شاید تمام موقعیتها، مکانها، نامها و وقایع این داستان خیالی باشند. اما ما با یک واقعیت انکار ناشدنی در این داستان روبرو هستیم.
به طور کل به عقیده نگارنده این متن این کتاب را می توان یکی از آثار قابل توجه بازار نشر ایران دانست که در کنار داستانی بدیع و نوآورانه و در عین حال مهیج، مباحث عمیق فلسفی و روانشناسی را بیان کرده است. از این رو اگر مایلید کتابی کوتاه، عمیق، مبتنی برعلم و همینطور جذاب را مطالعه کنید این کتاب یکی از بهترین گزینه های موجود خواهد بود.
امیر میرزنده دل 1403
.
