تهران، ایران – آمار جدیدی از مرکز تحقیقات تروما و پژوهشهای جراحی سینا وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران، از افزایشی ۱۱ درصدی در تصادفات رانندگی کشور در هفت ماهه نخست سال ۱۴۰۴ خبر میدهد که نگرانیهای جدی را درباره ایمنی جادهها و تبعات گسترده آن بر سلامت عمومی، اقتصاد و ساختار اجتماعی دامن زده است. این روند صعودی که پس از سالها کاهش، بار دیگر اوج گرفته، نیازمند بازنگری فوری در سیاستهای ترافیکی و راهکارهای پیشگیرانه است.
آمار تکاندهنده: افزایش تصادفات رانندگی و مرگ و میر روزانه
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات تروما و پژوهشهای جراحی سینا، پیمان سلامتی، با اشاره به ثبت ۷۳۰۴ مورد حادثه ترافیکی در هفت ماهه اول سال جاری، معادل روزانه ۳۴ تصادف رانندگی، از رشد چشمگیر ۱۱ درصدی این حوادث نسبت به مدت مشابه سال گذشته خبر داد. وی تاکید کرد که این آمار، گویای وضعیت نامطلوب مدیریت ترافیک و ایمنی در شبکه حملونقل کشور است.
غمانگیزتر آنکه، در همین دوره زمانی کوتاه، نزدیک به ۱۰ هزار نفر بر اثر سوانح رانندگی جان خود را از دست دادهاند؛ رقمی که به معنای یک مرگ ناشی از تصادف رانندگی در هر ۲۰ دقیقه و ثبت روزانه ۵۵ کشته و حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ مجروح است. بررسیها نشان میدهد ۵۳ درصد از جانباختگان این حوادث، افرادی زیر ۴۰ سال هستند که این امر علاوه بر بار روانی و درمانی، آسیبهای اقتصادی جبرانناپذیری به کشور وارد میکند. برآورد میشود حجم روزانه تصادفات رانندگی معادل درگیری ۶ تا ۷ بیمارستان صدتختخوابی است و سالانه حدود ۱۷ درصد از بودجه کل کشور صرف هزینههای مستقیم و غیرمستقیم این حوادث میشود.
چرایی روند صعودی: تحلیل تاریخی تصادفات رانندگی در ایران
مروری بر آمار بلندمدت تصادفات رانندگی در ایران، نشان میدهد که در سال ۱۳۸۴ (۲۰۰۵ میلادی)، کشور شاهد رقمی فاجعهبار با حدود ۲۸ هزار جانباخته در حوادث جادهای بود. با این حال، اجرای قوانین ایمنی، برنامههای آموزشی و تقویت مکانیزمهای کنترل خودرو و جاده، توانست این آمار را طی سالیان بعد تا حدود ۱۶ هزار فوتی کاهش دهد. متأسفانه، طی چند سال اخیر، این روند کاهشی متوقف شده و بار دیگر شاهد افزایش شمار قربانیان تصادفات رانندگی به حدود ۲۰ هزار نفر در سال هستیم. این بازگشت به روند افزایشی، هشداری جدی برای نیاز مبرم به بازنگری و تقویت قوانین ترافیکی، بهبود زیرساختها، ارتقاء فرهنگ رانندگی و اجرای مکانیزمهای پیشگیرانه تکمیلی است. عواملی چون کیفیت خودروها، وضعیت جادهها، سرعت غیرمجاز و عدم رعایت قوانین ترافیکی از سوی رانندگان، همواره به عنوان دلایل اصلی این حوادث مورد تاکید قرار گرفتهاند.
پژواکهای پنهان: پیامدهای روانی و اجتماعی تصادفات رانندگی
پیامدهای تصادفات رانندگی تنها به آسیبهای جسمی و مالی محدود نمیشود، بلکه ابعاد گستردهای از مشکلات روانی و اجتماعی را نیز در بر میگیرد. افراد بازمانده از این حوادث، چه مصدوم و چه شاهد، ممکن است با عوارض روانی جدی مواجه شوند.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): این شایعترین و شدیدترین پیامد روانی است که منجر به تجربه مجدد غیرارادی حادثه از طریق کابوس یا فلشبک میشود. همچنین، فرد ممکن است دچار اجتناب از موقعیتهای مرتبط با حادثه و برانگیختگی بیش از حد (مانند تحریکپذیری سریع و مشکلات خواب و تمرکز) شود.
افسردگی و اضطراب: بسیاری از بازماندگان از تصادفات رانندگی دچار غم و اندوه مداوم، کاهش انرژی، خستگی مزمن، تغییر در اشتها و وزن، احساس بیارزشی و ناامیدی میشوند که میتواند به افسردگی منجر شود. همچنین، ترس شدید از رانندگی یا حتی سوار شدن به خودرو، اضطراب جدایی و مشکلات شناختی مانند اختلال در تمرکز و حافظه نیز شایع است.
راهکارهای کلیدی برای مقابله با پیامدهای تصادفات رانندگی
برای کاهش عوارض روانی و اجتماعی ناشی از تصادفات رانندگی، ترکیبی از رویکردهای درمانی و حمایتی ضروری است:
مشاوره و درمانهای شناختی-رفتاری: این روشها شامل مصاحبه و مشاوره فردی برای بررسی و اصلاح تفکرات نادرست، همراه با مواجهه تدریجی با موقعیتهای مرتبط با رانندگی برای کاهش اضطراب است.
حمایت اجتماعی و درمان گروهی: خانواده، دوستان، محیط کار و جامعه نقش حیاتی در حمایت روانی از فرد دارند. همچنین، برگزاری جلسات مشاوره گروهی به افراد با مشکلات مشابه کمک میکند تا تجربیات خود را به اشتراک گذاشته و احساس تنهایی را کاهش دهند. این راهکارها در کنار یکدیگر، به افراد کمک میکنند تا کنترل خود را بازیابند و به زندگی روزمره بازگردند.
بار اقتصادی و جمعیتی تصادفات رانندگی بر کشور
آمارها نشان میدهند که تصادفات رانندگی غالباً گروههای مولد جامعه را هدف قرار میدهد؛ بسیاری از فوتشدگان و مجروحان در گروه سنی ۵ تا ۳۰ سال قرار دارند. این واقعیت، پیامدهای جدی بر ساختار جمعیتی و اقتصاد کشور دارد:
کاهش ظرفیت تولید و نیروی کار: مرگ یا آسیب دیدگی شدید جوانان و نیروهای مولد، منجر به کاهش ظرفیت تولید کشور، کاهش نرخ باروری و در نهایت تسریع روند سالمندی جمعیت میشود. تخمین زده میشود سالانه ۲ تا ۳ هزار نفر از مصدومان دچار آسیب نخاعی میشوند که توانایی فعالیت آنها را به شدت محدود میکند.
تأثیر بر رفتار اجتماعی و مهاجرت داخلی: وقوع تصادفات رانندگی شدید، موجب بیاعتمادی جامعه نسبت به ایمنی جادهها میشود و ممکن است افراد را در انتخاب مسیر، محل سکونت، و حتی شغل خود به بازنگری وا دارد.
به طور کلی، معضل تصادفات رانندگی نه تنها سلامت جسمی و روانی افراد را به خطر میاندازد، بلکه اثرات گستردهای بر پویایی جمعیت، اقتصاد ملی و انسجام اجتماعی کشور برجای میگذارد. از این رو، اتخاذ سیاستگذاریهای جامع، پیشگیرانه و حمایتی جدی در این حوزه، از اولویتهای ملی محسوب میشود.
مطالب مرتبط
- مدارس سمنان به دلیل شرایط خاص آموزشی چهارشنبه غیرحضوری شدند
- تصادف زنجیرهای در محور شاهرود آزادشهر دو مصدوم برجای گذاشت
- ترامپ دامنه ممنوعیت ورود به آمریکا را با فرمان جدید گسترش داد
- دستگاه قضایی بر برخورد قاطع با تخلفات انتخاباتی در کهگیلویه و بویراحمد تأکید کرد
علی رستگار، دانشآموخته رشته خبرنگاری سیاسی – اقتصادی از دانشکده خبر است. او فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۸۹ به طور رسمی آغاز کرد و در طول سالها با چندین خبرگزاری و نشریه همکاری داشته است.